Nhau thai của bạn có thể và không thể làm gì? và các lễ tục khác

Nhiều bậc cha mẹ mong đợi các lựa chọn của họ cho cuống rốn của con họ - cho dù là hiến tặng, gửi ngân hàng riêng hay vứt nó như rác thải y tế - nhưng còn nhau thai thì sao?

Đây cũng có thể là một nguồn tế bào quý giá mà các bậc cha mẹ nên xem xét lưu giữ? Câu trả lời là có! Vì vậy, trước tiên, điều quan trọng là chúng ta phải hiểu nhau thai đóng vai trò như thế nào đối với thai kỳ.

Nhau thai là cơ quan của mẹ và thai nhi phát triển từ trong bào thai và bám vào tử cung khi mẹ mang thai. Nhau thai có nhiệm vụ cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi đang phát triển và loại bỏ độc tố.

Máu từ tử cung của mẹ được đưa đến thai nhi qua nhau thai. Nhau thai nhận máu của em bé từ dây rốn. Các mạch máu của mẹ và thai nhi đủ gần trong nhau thai để cho phép vận chuyển các chất dinh dưỡng, oxy và các chất thải; tuy nhiên, hai chu kỳ không trộn lẫn. Khi em bé được sinh ra, nhau thai sẽ tách khỏi thành tử cung và được tống ra ngoài cơ thể. Nhau bong non thường được gọi là “hậu sinh”.

Không có gì nghi ngờ rằng nhau thai là một cơ quan độc đáo và tuyệt vời, tuy nhiên cho đến nay, khi nói đến ngân hàng tế bào gốc, người ta thường nghĩ đến lưu giữ máu dây rốn. Điều này cũng không đáng ngạc nhiên, vì ca cấy ghép máu dây rốn đầu tiên diễn ra vào tháng 10 năm 1988, trong khi ca cấy ghép máu nhau thai đầu tiên diễn ra gần 20 năm sau đó, vào tháng 3 năm 2008.

Máu nhau thai là gì?

Máu nhau thai là máu tồn tại trong các mạch máu của nhau thai sau khi em bé được sinh ra. Nó có thể được thu thập sau khi nhau thai được lấy ra. Suốt thai kỳ, nguồn cung cấp máu của em bé lưu thông qua cả dây rốn và nhau thai, do đó máu nhau thai và máu dây rốn về cơ bản là giống nhau.

Máu nhau thai chứa các tế bào gốc tạo máu (hematopoietic stem cells) giống như các tế bào được tìm thấy trong máu dây rốn. Ứng dụng truyền thống của máu dây rốn là cấy ghép cho những bệnh nhân có máu và hệ thống miễn dịch cần được thay thế bằng tế bào gốc từ người hiến. Máu dây rốn cũng có hiệu quả trong các thử nghiệm lâm sàng đối với các bệnh thần kinh xảy ra ở trẻ nhỏ, chẳng hạn như bại não và tự kỷ.

Một số nhà nghiên cứu nói rằng máu thu nhận từ nhau thai chứa tỷ lệ cao hơn các tế bào chưa trưởng thành và chứa nhiều tế bào trung mô hơn so với máu ở dây rốn. Điều này rất quan trọng vì việc có nhiều tế bào gốc tương quan với kết quả điều trị tốt hơn và việc có nhiều tế bào chưa trưởng thành hơn sẽ ít có khả năng gây ra các phản ứng mảnh ghép chống chủ ở người được ghép.

Tại sao phải bảo quản mô nhau thai?

Ngân hàng mô nhau thai mang đến cơ hội lưu giữ các tế bào gốc có thể có các ứng dụng khá khác biệt so với các tế bào gốc máu. Các mô từ nhau thai là một nguồn dồi dào các tế bào mô trung mô (MSCs), và các tế bào này đang được nghiên cứu trên khắp thế giới cho các ứng dụng trong y học tái tạo, do khả năng làm giảm viêm và điều biến miễn dịch đã được chứng minh. Nhau thai cũng chứa các tế bào gốc nội mô có thể thúc đẩy sự hình thành mạch máu và các tế bào gốc biểu mô là tiền thân cho sự phát triển của da.

Lịch sử ứng dụng của nhau thai trong y học xảy ra rất lâu trước máu dây rốn. Màng của nhau thai được ghi nhận là băng vết thương hiệu quả vào đầu năm 1900. Mô nhau thai đã được sử dụng trong phẫu thuật mắt từ năm 1940. Trong thập kỷ qua, các thử nghiệm lâm sàng đã nghiên cứu vai trò của tế bào gốc nhau thai trong việc chữa lành vết thương, rối loạn tự miễn, viêm khớp và trong y học thể thao.

Các lễ tục khi sinh con theo truyền thống

Các nghi lễ trong gia đình Việt Nam từ xưa đến nay thường được thực hiện theo những lời truyền khẩu. Từ thế hệ trước chỉ truyền sang thế hệ sau, nhưng chúng vẫn được áp dụng rộng rãi và nghiêm ngặt. Và thường sẽ có nhiều nghi lễ sinh đẻ truyền thống kèm theo; Với mong muốn bà bầu và em bé đều khỏe mạnh, không bệnh tật.

Dưới góc độ văn hóa, những nghi lễ, phong tục tập quán này đã có những đóng góp tích cực trong việc xây dựng đạo đức xã hội; làm cho con người sống tốt hơn, có kỉ luật và biết hy sinh.

Tuy nhiên, chúng cũng cần được làm rõ trong cách thức thực hành để phù hợp với thời đại; vừa loại bỏ những yếu tố mê tín dị đoan, vừa không làm mất đi ý nghĩa truyền thống.

Lễ tục khi sinh con theo truyền thống

Người phụ nữ sinh con dân gian gọi là vượt cạn. Ngày xưa ở nông thôn, khi sản phụ trở dạ, bà đỡ được mời đến. Họ dùng chiếc liềm cũ hoặc mảnh chai, mảnh sành, thanh nứa cật cắt rốn cho đứa trẻ, không dám cùng dao sắc vì sợ sài. Đoạn rốn cắt phải dài bằng đoạn đùi trên của đứa trẻ, rồi lấy chỉ thắt lại, khoảng bà đến mười ngày sau thì rốn rụng.

Bà đỡ dùng nước ấm, vắt chanh tăm kỹ cho trẻ, móc rãi rớt trong miệng, mũi, mặc cho nó khóc (khóc nhiều nở phổi), vắt chanh vào mắt cho sáng. Lấy tã lót quấn chặt đứa trẻ và đặt nằm cạnh mẹ, rồi giặt giũ cho sản phụ.

Lễ tục khi sinh con theo truyền thống

Tục chôn nhau thai

Lễ tục khi sinh con tin rằng, có thai nơi đâu phải sinh tại đó, nên khi sắp sinh, sản phụ không dám đi xa. Sợ rằng nếu bất thần chuyển bụng khó tìm được nơi lâm bồn. Mỗi lần sinh người ta phải mời bà mụ.

Sau khi đứa trẻ chào đời, các bà mụ thường cắt rốn bằng mảnh sành hay cật nứa. Nhau của đứa trẻ được đặt vào một chiếc nồi đất, đậy kín rồi đem chôn. Nhau phải chôn thật sâu để cho đứa trẻ khỏi bị toét mắt và chốc đầu. Chính vì có tục này mà có thành ngữ “Nơi chôn nhau cắt rốn” để chỉ sinh quán của mỗi người.

Tục chôn nhau thai

Lễ tục khi thai phụ đẻ khó

Ở một số địa phương, nếu vợ đẻ khó, người nhà bắt chồng sản phụ làm như sau: cầm một chiếc đòn gánh đứng giữa cửa lao ra đường; trèo lên cây cau cao, ôm cây tụt xuống; cho ăn cháo nấu với vừng đen để dễ đẻ; trèo lên mái nhà giật tranh lợp trên nóc,…

Đối với những người mang thai quá thời gian 9 tháng 10 ngày, người ta gọi là chửa trâu. Người ta gán cho một lý do huyền bí và chỉ có thể chữa khỏi bằng những thuật huyền ảo. Muốn cho người chửa trâu sinh sớm, người chồng phải tìm đến một con trâu; lén cắt đứt sợi dây thừng xỏ mũi con trâu hoặc lấy một chiếc cọc đóng vào trong chiếc côi giũa gạo ở trong nhà.

Người ta tin rằng nhờ những hành động này của người chồng sẽ làm cho người vợ mau sinh. Ngoài ra, người có thai cần phải ăn cháo vừng cho dễ đẻ.

Lễ tục đổ cung long

Sau khi sinh con đầy cữ (con trai 7 ngày, con gái 9 ngày), người sản phụ tìm cách trút bỏ hết những sự không may bằng cách mua một thứ gì đó là trút bỏ sự không may vào đồng tiền trả ra. Hay nếu bán một thứ gì là trút bỏ sự không may vào món hàng bán ra. Người đầu tiên đã giao dịch cách ấy với sản phụ là bị đổ cung long (còn gọi là đổ phong long).

Người đầu tiên, không thân thích họ hàng gì, nếu gặp sản phụ sau khi đầy cữ, là bị chạm cung long.

Dân gian quan niệm: người bị đổ cung long, cũng như người bị chạm cung long; thường sẽ bị xúi quẩy, gặp nhiều sự không may suốt cả ngày hôm đó. Làm việc gì cũng hỏng, buôn bán ế ẩm…

Để cho người ngoài biết mà tránh, không vào nhà để khỏi bị chạm cung long; các sản phụ thường cho treo trước cửa một tàu lá ráy và bảy cục than nếu sinh con trai, chín cục than nếu sinh con gái.

Tục xin quần áo cũ

Các chuyên gia cho rằng không có cơ sở khoa học nào chứng minh rằng cho trẻ sơ sinh  mặc lại quần áo cũ là lấy vía may sau này sẽ dễ nuôi, ngoan ngoãn, hay ăn chóng lớn, không bệnh tật thì cũng sẽ cứ thế lớn lên mà không ốm, không quấy khóc. Đây chỉ là quan niệm dân gian truyền lại cho đến ngày nay. Và hiện nay, ở một số vùng nông thôn vẫn tồn tại và thực hiện quan niệm “kỳ lạ” này.

Xin quần áo cũ cho trẻ sơ sinh để lấy phước là một lễ tục khi sinh con. Ngay từ khi mới có thai, người phụ nữ đã chú ý xem trong họ hàng bà con, nhà ai nuôi con mát tay, bụ bẫm, chóng lớn, ngoan thì xin cái áo, cái quần về dùng cho con mình. Điều này với ước mong con mình khi đẻ ra cũng hay ăn, chơi ngoan và chóng lớn.

Tục xin quần áo cũ

Lễ tục khi thai phụ bị hậu sản

Chỉ các bệnh sản phụ mắc phải sau khi sinh, phổ biến là suy nhược toàn thân; có khi là lao, do không giữ vệ sinh tốt và kiêng khem không đúng. Khi bị bệnh, sản phụ phải uống nước giải trẻ con (con trai dưới 5 tuổi) hàng năm liền. Sáng sơm, họ bảo trẻ đái vào đầy bát, uống một hơi rồi ăn một miếng gừng. Hoặc cạo lớp cặn trắng ở đáy thùng đựng nước giải, trộn với tinh tre (lớp vỏ xanh ở cây tre già), sao khô, sắc lên mà uống.

Cái khém

Tập tục của một số miền ở Đông Nam Bộ, họ lấy một thanh củi cháy dở cặp vào đầu một cái cọc, đem chôn ngoài cổng; người ta còn buộc kèm thêm một cây ráy. Nếu sinh con trai thì gia chủ quay đầu que củi cháy dở vào phía nhà; còn nếu sinh con gái thì quay đầu que củi cháy dở theo chiều ngược lại. Đó là dấu hiệu trương ở trước cửa ngõ; để cho người ngoài biết trong nhà có sinh con trai hay con gái. Tục ấy gọi là cái khém. Riêng thanh củi cháy dở gọi là vỏ lửa.

Kết luận

Các việc kiêng cữ ấy do phong tục tập quán lâu đời của người xưa đúc kết trong suốt quá trình sống và sinh hoạt. Hiện nay vẫn có một số người lớn tuổi vẫn còn áp dụng những việc kiêng cữ này.

Tuy nhiên với nền y học và khoa học phát triển kèm theo cuộc sống hiện đại cũng làm thay đổi và xóa bỏ nhiều các tục lệ lạc hậu cũ không còn phù hợp

Tag: Tư liệu tham khảo. Dịch Vụ Đồ Cúng Trọn Gói - Đồ Cúng Tâm Linh Việt